Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun (BMGK), İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'ni kabul etmesinin üzerinden tam 75 yıl geçti. Bildirgenin imzalandığı gün olan 10 Aralık, her yıl Dünya İnsan Hakları Günü olarak kutlanmakta. Dünyanın pek çok ülkesinden liderlerin günün anlam ve önemine işaret eden mesajları peş peşe gelse de verilen mesajların aksine insanlık artık daha otoriter bir dünya ile karşı karşıya kalmış gibi görünüyor.

Türkiye’de insan hakları, kadın hakları ve çocuk hakları konularında yıllar içerisinde birçok gelişme yaşanmıştır. Ancak bu gelişmelerin yanında bazı endişe verici durumlarda bulunmaktadır. Son, yıllarda alınan bazı önlemler ve yaşanılan yargı süreçleri çeşitli kesimler tarafından eleştirilere neden olmaktadır. Bu gibi durumlar vatandaşların adil yargılanma hakkına ve ifade özgürlüğüne yönelik endişelerini de arttırmaktadır.

Kadın hakları konusunda Türkiye’de şiddetle mücadele ve eşitlik konularında çeşitli adımlar atılmış olsa da kadına yönelik şiddet ve ayrımcılık hala devam etmektedir. Toplumda cinsiyet eşitliğine dair farkındalık artarken bu alandaki sorunların çözümü için daha fazla çaba gerekmektedir. 2023 yılının ilk 10 ayında 350 kadın, erkekler tarafından katledilirken, yaşamını yitiren 107'i kadının ölüm nedeni “şüpheli ölüm”, 243 kadının ölüm nedeni ise “kadın cinayeti” olarak kayıtlara geçti.

Çocuk hakları konusunda ise Türkiye ulusal ve uluslararası düzeyde çeşitli yasal düzenlemeler yapmıştır. Ancak çocuk işçiliği, istismarı ve yoksulluk gibi sorunlar alınan yasal düzenlemelere rağmen artarak devam etmektedir. Mevcut yasalar olmasına rağmen birçok çocuk hak ihlaline uğrayarak ya hayattan koparılmakta, yaşının gerektirmediği işlerde zorla çalıştırılmakta ya da alıkonulmaktadır. Bu konuda daha etkili önlemler alınması ve mevcut yasaların daha etkin şekilde uygulanması son derece önemlidir.

Son yıllarda Türkiye’de basın özgürlüğü konusunda yaşanan gelişmeler ulusal ve uluslararası düzeyde geniş bir tartışma yaratmaktadır. Uluslararası gözlemler ve değerlendirmelere göre yılın ilk yarısında 40 ayrı vakada gazetecilere fiziksel şiddet uygulandığı açıklanırken, 1 Temmuz 2023 itibariyle Türkiye’de tutuklu gazeteci sayısı ise 56 olduğu açıklandı. Basın meslek örgütlerinin şiddetle karşı çıktığı dezenformasyon gerekçeli yeni Basın Yasası uyarınca gazetecilere yönelik soruşturma ve cezalandırmalar 2022 sonunda başlamıştı. 2023’ün ilk altı ayında “halkı yanıltıcı bilgi yayma” suçlamasıyla soruşturmaya uğrayan gazeteci sayısı en az 23 oldu.

Basın özgürlüğü sıralamasında Türkiye, 2002 yılında 99'uncu sırada iken, 2016’da 151, 2017’de 155, 2018 ve 2019’da 157, 2020’de 154, 2021’de 153 ve 2022’de 149'uncu sırada yer almıştı. Türkiye’de insan hakları ve basın özgürlüğü konusunda karşılaşılan zorluklar devam etse de bu konuda atılacak adımların demokratik değerlere saygı gösterilmesini sağlamak adına önemli bir rol oynayacağı unutulmamalıdır. Genel olarak Türkiye’de insan haklarıyla ilgili durum karmaşık ve sürekli değişen bir konudur. Bu alandaki gelişmeleri takip etmek ve paydaşların görüşlerini dikkate almak önemlidir.

HABER: SİBEL TURAN