Huzurun Başkenti Adıyaman 69 Yaşında

Taşı toprağı ile tarih kokan Adıyaman bugün il oluşunun 69. yılını kutluyor. Tarihin en eski yerleşim yerlerinden biri olan Adıyaman, 1 Aralık 1954 tarihinde il oldu.

Adıyaman, birçok medeniyeti bünyesinde barındırmış, dini, dili, ırkı ve yaşam tarzı ne olursa olsun birçok etnik gruptan oluşan Adıyaman bugün il oluşunun 69. Yılında. Biraz Buruk, Biraz Hüzünlü ve Biraz da Mücadeleci 69. Yaş    Adıyaman; asırlar, sevinçler,  medeniyetler, mucizeler ve en önemlisi de acılar yaşadı. Gelişimini, büyümesini iple çeken Adıyaman felaketleri üst üste yaşadı. Asrın felaketi olarak adlandırılan aynı günde iki büyük depremi yaşayan Adıyaman, bir kanadı kırık acıların izlerini hep içerisinde barındıracak bir şehir haline geldi. Binlerce vatandaşını kefensiz toprağa gömdü, kendisine yuva olarak seçtiği evlerin enkazında kaldı. Şimdi bu acının üzerinden yaklaşık 10 ay geçerken Adıyaman il oluşunun 69. Yılına giriyor. Tarihi dokularının birçoğunun yok olduğu, binlerce insanın anılarının yaşanmışlıklarının silinip gittiği Adıyaman. Kendisini yeniden ayağa kaldırma, büyütme, istihdam alanı oluşturma, yeniden yapılanma kısacası yaşam alanları oluşturmaya çalışıyor. Yeniden yaşamanın adını göstermek isteyen Adıyaman; bürokratı,  seçilmişi, atanmışı, esnafı, öğrencisi, çocuğu ve yediden yetmişe herkesi ile var olma mücadelesi veriyor. Bu mücadeleyi verirken herkesin elini taşın altına koyup biz il olarak nice yaşlara gireceğiz diye gururlanacağı, övüneceği yeniden ve yeniden huzurun ve barışın Başkentiyim diyeceği günlerin olacağı zamanı beklerken bugün il oluşunun 69. Yılına adım attı.  Acı’nın Adı Adıyaman    Adıyaman ismi zaman içerisinde değişerek şimdiki halini aldı. Adının hikâyesini öğrenmek istediğimiz zaman bir sürü rivayet ile karşılaşıyoruz. Bu rivayetlerden en acı olanı ise; Perre şehrinde cereyan ettiği belirtilen bir olaya bağlanıyor. Farrin ya da Perre olarak bilinen şehirde PUT’ a tapan bir babanın yedi oğlu, babalarında evde olmadığı bir gün bütün putları imha ederek Allah’ın (Hz. İsa’nın söylediği gibi) bir olduğunu kabul ve ilan ederler. Putperest baba durumu öğrenince yedi oğlunu da öldürür. Babaları tarafından öldürülen yedi kardeşin hatırasına Farrin (Perra=Pirin)’ de bir manastır yaptırılır. Bu olaydan ötürü de şehre Yedi Yaman adı verilir. Yedi Yaman zamanla Adıyaman şekline dönüşmüştür.    Bir diğer rivayete değinecek olursak da; Adıyaman şehrinin ortasında yaptırılan Mansur’un kalesi olarak bilinen kale’ ye halk, Hısn-ı Mansur ismini vermiştir. Hısn-ı Mansur isminin menşeyi hakkında iki ayrı rivayet mevcuttur. Kaynaklarda VII. yüzyılda buraya gelen Emevi komutanlarından Kays kabilesine mensup Mansur. Ca'vene'ye izafetle bu ismin verildiği rivayet edilmekte ise de başka bir rivayete göre bu ismin Abbasi Halifesi Ebu Cafer El-Mansur'un adından gelmektedir. Zamanla halk arasında telâffuz şeklinin de değişmesiyle “Hüsnü Mansur” olarak bu şehrin ismi değiştirilmiştir. Güzel vadi olarak yer alan “Vadi-İ Leman”  zamanla Adıyaman olarak değiştiği rivayette ise; Adıyaman şehrini doğu, batı ve güney yönlerinde derin vadiler çevirmiştir. Bu vadilerin yamaçları zengin meyve ağaçları ile kaplı olduğu gibi, şehrin çevresinin de meyve ağaçlarıyla kaplanmış olmasından dolayı güzel vadi anlamında olan “Vadi-İ Leman” (Güzel vadi) kelimesinin söylenişi zamanla değişmiş ve halk arasında “Adıyaman” şekline dönüşmüştür. Ancak, Hısn-ı Mansur yani Hüsnü Mansur ismi 1926’ ya kadar resmi ad olarak kalmıştır. 1926 yılından itibaren Bakanlar Kurulu kararları ile şehrin ismi tekrar Adıyaman olarak değiştirilir. Tarihin İzlerini Barındıran Adıyaman    Adıyaman’ın tarihin bilinen en eski yerlerinden birisidir.  Adıyaman’ın tarihi paleolitik döneme kadar uzanır. Adıyaman-Malatya karayolu üzerinde bulunan Palanlı Kayaaltı Sığınağı işte böyle bir paleolitik dönem yerleşmesidir. Adıyaman Samsat Şehramuz Tepesi ve Çevresi Yerleşmeleri’nde yine paleolitik dönem kalıntıları bulunmaktadır. Bölgede ayrıca Kung Kıracı Tepesi, Ziyaret Tepesi ve Kemşak Tepesi gibi yerleşim yerleri de vardır. Adıyaman yöresinde Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç Dönemini yansıtan yerleşme yerlerinin başında, bugün Atatürk Barajı gölü sahası içinde kalan Samsat (Samosata Höyüğü) gelmektedir. Ayrıca Kommegene Krallığı’nın başkentliğini yapmıştır. Adıyaman bölgesi Helenistik ve Roma Dönemi eserleriyle ün yapmıştır. Antitorosların bir uzantısı olan Nemrut Dağı’nın 2150 m yükseklikteki zirvesinde bugün herkes tarafından bilinen ve Geç Helenistik Devirden kalma tapınaksal mezar anıtı, yeryüzünün en değerli kültür varlıklarından biri olarak kabul görür. Eski Medeniyetlerin Kavşak Şehri Adıyaman, coğrafi konum itibariyle Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyde Mezopotamya, doğuda İran, kuzeyde doğu Anadolu ve Kafkasya, batıda Orta Anadolu bozkırları arasında yer alan bir orta bölgedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi yaylaları, sözü edilen bölgeler arasında binlerce yıl önce parlayıp sönen eski medeniyetlerin bir kavşak yeri olduğu için insanlık tarihi boyunca eşi az görülen medeniyetlere sahne olmuştur. Elverişli topraklar, avcılık ve toplayıcılık özelliğinin gelişmesine olanak sağlayan yer olması medeniyetlerin hayat bulmasında önemli etkenlerdendi. İmparatorluklar ve Beyliklerin Işığında     Önemini tarih boyunca koruyan Adıyaman, Adıyaman ve çevresi M.S.395 yılından itibaren Doğu Roma İmparatorluğu’ nun (Bizans Devleti’nin) egemenliği altındayken İslam akımlarına maruz kalmıştır. 638 yılında bu bölge İslam topraklarına katılmıştır. 670 yılında Emevi komutanlarından Mansur Bin Cavena Adıyaman’ı ele geçirir. 758 yılında Adıyaman ve çevresine Abbasiler hâkim olurlar. Adıyaman ve çevresi 1114-1204 tarihleri arasında Eyyubilerin kontrolü altına da girmiştir. 1339 tarihinde Adıyaman ve çevresi, Dulkadiroğluları Beyliği’nin kurulmasından bir süre sonra Dulkadiroğluları’ nın egemenliğine girer. 1398’ de Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıt yöreyi ele geçirirse de Doğu Anadolu’ya egemen olan Timur tehlikesi nedeniyle geri çekilir. 1515 yılında Osmanlı İmparatorluğu Adıyaman ve çevresini topraklarına katar. Böylelikle Adıyaman ebediyen devletin ismi değişse de aynı ülkeye bağlı kalmıştı. Haberde kullanılan Adıyaman’ın tarihini barındıran fotoğraflar Mehmet Erbil’e aittir ve fotoğrafların her hakkı saklıdır. Haber: Emine TÜTÜN